Tenczyn
Na wulkanicznej skale, będącą najwyższym wzniesieniem Garbu Tenczyńskiego 411 m n.p.m. wznosą się ruiny zamku rycerskiego Tenczyn. Pierwsza wiadomość historyczna o Tenczynie pochodzi z roku 1319, kiedy to kasztelan krakowski Nawoj z Morawicy potomek legendarnego rodu Starżów-Toporczyków herbu Topór zakłada w tym miejscu pierwszą osadę. Budowę murowanego zamku rozpoczął około roku 1350 jego syn Andrzej Tęczyński, który w latach 1329-1368 piastował urząd m.in. wojewody krakowskiego.
Przez prawie 300 lat zamek Tęczyn był siedzibą jednego z najznamienitszych rodów w Polsce. Nazwisko Tęczyńskich wymieniane jest wielokrotnie w kronikach historycznych i w literaturze. Ponad stu przedstawicieli rodu Tęczyńskich piastowało wysokie stanowiska wśród duchowieństwa, urzędników państwowych i wojskowych. Dzięki nim zamek był wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany. Największe przeobrażeniam zawdzięcza Janowi Tęczyńskiemu, kasztelanowi wojnickiemu i podkomorzemu wielkiemu koronnemu, który około 1570 r. średniowieczną warownię zamienił we wspaniałą rezydencję magnacką. W wyniku dalszej rozbudowy wprowadzony zostaje nowoczesny jak na owe czasy system fortyfikacji przystosowany do użycia broni palnej oraz strzegący wjazdu kolisty barbakan o unikalnej konstrukcji. W roku 1638 umiera ostatni potomek rodu w lini męskiej Jan Tęczyński. Cały majątek dziedziczy jego córka Izabela po mężu Opalińska.
Zwabione fałszywymi pogłoskami o ukrytym w warowni skarbie koronnym wojska szwedzkie zdobywają twierdzę w 1656 roku. Skarbu nie znaleźli, ale opuszczajac zamek podpalili go. Odrestaurowana ze zniszczeń rezydencja jest użytkowana jeszcze przez wiele lat przez przedstawicieli rodów Lubomirskich, Sieniawskich i Czartoryskich, aż do roku 1768 kiedy to powstały od uderzenia pioruna pożar strawił większość pomieszczeń mieszkalnych. Opuszczony zamek w 1810 r. przeszedł we władanie Potockich i pozostawał w ich rękach aż do roku 1939.
Zamek wzniesiony na planie nieregularnego sześcioboku składał się z zamku górnego i rozbudowanego przedzamcza otoczonego fortyfikacjami z dwoma pięciobocznymi wielokondygnacyjnymi bastejami, okrągłymi basztami i murowanym bastionem. Wjazd do zamku prowadził przez wysunięty kolisty barbakan, przechodzący dalej w waską przesklepioną sień przejazdową o długości 60 m, posiadającą dodatkowe strzelnice w ścianie zewnetrznej. Jest to chyba jedyny w Polsce przykład tek przemyślnie obwarowanego wjazdu do zamku. Do budowy zamku użyto miejscowych skał wulkanicznych (melafiru), kamienia wapiennego i cegły.
Zamek jest obecnie remontowany. Turyści nie sa wpuszczani.